Cần quan tâm đặc biệt đến tình trạng khai thác cầu dây văng

Thưa ông, được biết Khu QLĐB IV trong năm vừa qua đã thực hiện công tác thay thế hệ giảm chấn cầu Mỹ Thuận, và là một trong những cầu dây văng đầu tiên trong cả nước được thay thế hệ giảm chấn trong công tác quản lý bảo trì, xin ông cho biết thực trạng công tác bảo trì cầu dây văng và công tác thay thế thế nào?

Hiện nay, ở nước ta có 17 cầu dây văng đang được khai thác, ngoài ra một số công trình mới đang được xây dựng như cầu Đồng Việt (Bắc Giang), cầu Rạch Miễu 2 (Tiền Giang), cầu Bình Khánh, cầu Phước Khánh (cao tốc Bến Lức - Long Thành).

Các cầu dây văng đang được khai thác tại Việt Nam

Nếu tính mốc khánh thành công trình cầu dây văng đầu tiên, cầu Mỹ Thuận vào năm 2000, các công trình cầu đặc biệt trên đã có thời gian sử dụng đáng kể và vấn đề bảo trì cầu trở thành một đòi hỏi cấp bách. Tuổi trung bình của cầu tăng theo thời gian, trong khi lưu lượng xe cũng tăng cả khối lượng và cường độ (tăng từ 3 đến 7 lần, cụ thể cầu Mỹ Thuận 24.146/6.205 lượt xe/ngày đêm, Cần Thơ 23.808/8.698 lượt xe/ ngày đêm, cầu Rạch Miễu 21.080/3.628 lượt xe/ngày đêm), cùng môi trường thiên nhiên ngày càng khắc nghiệt. Bảo trì nhiều cầu dây văng dọc quốc lộ, theo suốt tuổi thọ công trình là một nhiệm vụ khó khăn, bất khả thi nếu thực hiện bằng các biện pháp thủ công thông thường.

Khác với các dạng cầu truyền thống (cầu bê tông, cầu thép nhiều nhịp…), cầu dây văng có thành phần kết cấu chịu lực quan trọng là hệ dây văng. Hệ dây văng này chiếm 6 - 9% chi phí đầu tư công trình và khá phức tạp từ thiết kế, thi công đến cả quá trình bảo trì khai thác do chịu lực kéo lớn dưới tác động thường xuyên của tải trọng lặp đổi chiều và bị chi phối bởi công nghệ thi công. Kiểm nghiệm trong phòng thí nghiệm và thực tế cho thấy tuổi thọ của cáp có thể ngắn hơn đáng kể tuổi thọ của cầu do các yếu tố ăn mòn, mỏi vật liệu hay hư hại trong cáp và hệ neo, vỏ bọc, gối tựa...

Trong hệ thống cầu dây văng do Khu QLĐB IV quản lý, cầu Mỹ Thuận là cây cầu dây văng nhịp lớn đầu tiên ở Việt Nam. Theo quy trình quản lý, khai thác và bảo trì cầu Mỹ Thuận, hệ thống dây văng của cầu đã được tổ chức kiểm tra định kỳ chi tiết; công tác này do Trung tâm tư vấn thuộc trường Đại học GTVT thực hiện. Theo kết quả kiểm tra chi tiết, Đơn vị tư vấn đã đề xuất thay thế 128 bộ thiết bị giảm chấn. Đến nay, công tác này đã và đang thay thế 64 bộ/128 do đơn vị Freyssinet thực hiện.

Kết quả đo trước và sau khi lắp giảm chấn cho thấy: Các dây văng khi tháo bỏ giảm chấn cũ thì độ giảm chấn còn lại (độ giảm chấn tự thân và giảm chấn khí động học) nằm trong khoảng từ 1.444% - 2.971%, kết quả này không đảm bảo yêu cầu về an toàn cho dây văng. Sau khi được lắp đặt giảm chấn mới giá trị độ giảm logarit đều lớn hơn yêu cầu 4% (giá trị thấp nhất là 4.24%). Đảm bảo cho hệ dây văng làm việc được hiệu quả và an toàn.

Thưa ông, công tác quản lý bảo trì hệ cầu dây văng hiện nay đang gặp khó khăn vướng mắc gì?

Các cầu dây văng đã có quy trình quản lý, khai thác và bảo trì, tuy nhiên chưa có quy trình quản lý, khai thác và bảo trì cho hệ thống quan trắc gồm: (tiêu chuẩn quy định về các thiết bị quan trắc, cần thiết lắp đặt tại cầu và ngưỡng cảnh báo; quy định nhiệm vụ của các đơn vị có liên quan đến quản lý bảo trì, quan trắc, kiểm tra, theo dõi dữ liệu). Nên việc bố trí kinh phí bảo trì hệ thống quan trắc cầu dây văng, gặp khó dẫn đến hệ thống quan trắc tại cầu Mỹ Thuận không hoạt động liên tục. Ngoài ra, hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu quan trắc dây văng tập trung của Cục ĐBVN gặp khó khăn về kinh phí nên đến thời điểm hiện tại không duy trì hoạt động, dẫn đến dữ liệu quan trắc của các cầu không được khai thác một cách có hiệu quả. Đặc biệt hiện chưa có kỹ sư chuyên sâu, tâm huyết về cầu dây văng tại Khu và Văn phòng bảo trì.

Ông có kiến nghị, đề xuất gì liên quan đến công tác quản bảo trì cầu dây văng hiện nay?

Với số lượng công trình cầu dây văng ngày càng nhiều như tôi thống kê ở trên, không chỉ với các công trình do Cục ĐBVN quản lý mà còn do các địa phương quản lý, một số công trình cầu dây văng đã có tuổi khai thác dài (trên 20 năm), cần có sự quan tâm đặc biệt đến tình trạng khai thác công trình cầu dây văng. Để giải quyết vấn đề này, cần xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về thiết kế hệ thống quan trắc cầu dây văng; các quy định về công tác quản lý, vận hành, khai thác và sử dụng hệ thống quan trắc cầu dây văng; quy trình quản lý, phân tích, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu quan trăc cầu văng. Đặc biệt là sau khi thay thế hệ giảm chấn cầu Mỹ Thuận, Khu đã đề xuất điều chỉnh ngay phương pháp tiếp cận, kiểm tra dây văng và chỉ đạo tư vấn trường Đại học GTVT hoàn thiện quy trình bảo trì, khai thác hệ thống dây văng (cầu Mỹ Thuận, Cần Thơ, Vàm Cống, Cao Lãnh).

Sau khi hoàn thiện được hành lang pháp lý (tiêu chuẩn, quy trình quản lý, vận hành, khai thác) làm cơ sở bố trí nguồn kinh phí bảo trì cho hệ thống quan trắc cầu dây văng.

Nâng cao được năng lực của Trung tâm kỹ thuật đường bộ, các Khu quản lý đường bộ để thực hiện công tác quản lý, vận hành, khai thác và sử dụng hệ thống quan trắc cầu dây văng do Cục ĐBVN quản lý; phối hợp với các chuyên gia từ trường đại học để phân tích, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu quan trắc cầu dây văng.

Hình thành Trung tâm quản lý tích hợp hệ thống quan trắc cầu dây văng (Giao Trung tâm KTDB của Cục ĐBVN) sẽ là cơ sở để tích hợp các hệ thống quan trắc cầu dây văng để phục vụ khai thác, phân tích dữ liệu quan trắc nhằm đạt mục tiêu chung là phục vụ công tác quản lý khai thác và bảo trì công trình cầu. Về lâu dài sẽ xem xét kết nối với các hệ thống quan trắc cầu dây văng do địa phương quản lý để hỗ trợ các địa phương trong khai thác, phân tích dữ liệu quan trắc cầu dây văng. Cục ĐBVN cũng cần chuyển giao công tác quản lý, bảo trì cầu dây văng cho các địa phương để có thể tự căn cứ vào đó mà làm.

Xin cảm ơn ông.